Πεμ03282024

Last update08:52:20 AM

Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ

 

 

21-1-2012 Studio Κυψέλης, ΑΘΗΝΑ

 

 ieroeksetastis big1   Ακόμα και η υπόγεια σκηνή συντελεί στο να παρουσιαστεί υπερρεαλιστικά ό,τι περιγράφεται γλαφυρά στο σχετικό, με την παράσταση, κεφάλαιο των “Αδερφών Καραμαζόφ”. Στο τελευταίο του έργο, ο Ντοστογιέφσκη ξεδιπλώνει τις αλλαγές που επήλθαν στις δομές της ρωσικής κοινωνίας στα μέσα του 19ου αιώνα, αλλά το συγκεκριμένο κεφάλαιο μεταφέρει το ενδιαφέρον μακριά από την πατρίδα του....

   Οι εκκλησιαστικοί ύμνοι από τα ηχεία και ο ανεπαρκής κύριος φωτισμός συντελούν στο να δημιουργηθεί κατανυκτική ατμόσφαιρα, που επειτείνεται από την αφήγηση που μας μεταφέρει στη Σεβίλλη της Ισπανίας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Ο Ντοστογιέφσκη τοποθετεί σε θέση κριτή τον μέγα ιεροεξεταστή, ο οποίος βρίσκεται σε βαθιά γεράματα και πλήρη γνώση όσων διέπραξε στη ζωή του, θανατώνοντας τους «αιρετικούς». Απέναντι του δεν έχει, όμως, κάποιον ακόμα «άπιστο», αλλά κάποιον που φέρεται να είναι ο ίδιος ο Χριστός. Ο Ιβάν δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά αν πραγματικά θα μπορούσε ο Χριστός να κατέβει στη γή με τον τρόπο αυτό, αλλά προβαίνει σε διαπιστώσεις και παραδοχές που σοκάρουν ακόμα και σήμερα όσους περιχαρακώνουν τις αντιλήψεις τους σε δογματισμούς. Ο,τι ακριβώς πρέσβευε η θρησκεία και τότε, αλλά και σήμερα και σίγουρα αποτρέπουν τον κόσμο που πιστεύει στο λόγο Του να έρθει σε επαφή με την Εκκλησία! Ο Ντοστογιέφσκη σίγουρα είναι ένας από αυτούς και γι’αυτό και μέσω του Ιβάν καταθέτει μια προσέγγιση, την οποία αντίστοιχη, ίσως, κανένας να μην έχει παρουσιάσει με τόσο αιχμηρά επιχειρήματα και με τόσο πολύπλευρη ματιά!

  ieroeksetastis big2 Από τα πρώτα λεπτά ο χρόνος διαστέλλεται και το κοινό βρίσκεται αντιμέτωπο με τον πύρινο λόγο του ιεροεξεταστή. Η χρήση του κόκκινου φωτός ενισχύει την απόκοσμη μορφή που παίρνει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος ως ιεροεξεταστής και οπτικοποίει ιδανικά την διαβολική μορφή του χαρακτήρα, τον οποίο καλείται να παρουσιάσει. Όσο κι αν είναι φοβερή εμπειρία το να βιώνει κάποιος με αυτήν οπτική αναπαράσταση όσα περιγράφει ο Ντοστογιέφσκη, θαρρώ πως το «κλειδί» της βρίσκεται στην απόδοση του μονολόγου του από τον Κωνσταντόπουλο με τη φωνή του να μεγενθύνει την παρουσία του, αξιοποιώντας το μικρόφωνο. Μέσω των ηχείων μεταφέρεται στο κοινό η ανάσα του, οι ειρωνικές του στοματικές κινήσεις και ακόμα και οι πιο μικροί του ψιθυρισμοί φτάνουν στα αυτιά μας! Ετσι δημιουργείται ένα πλέγμα δέους και απόγνωσης για τη μορφή του ιεροεξεταστή, υποβάλλοντας όσους παρακολουθούν τη σκηνή της ανάκρισης στην ψευδαίσθηση πως όσα παρακολουθούν δεν είναι μια θεατρική πράξη, αλλά γεγονός το οποίο απαιτεί εγρήγορση για την πλήρη κατανόηση του! Οποιος το βιώσει σίγουρα θα πιστέψει πως διαρκεί τουλάχιστον το διπλάσιο από την πραγματική του διάρκεια, γεγονός που επιβεβαιώνει την επιτυχία της ψευδαίσθησης τόσο στο χρόνο, όσο και στο χώρο διαδραμάτισης όσων παρουσιάζονται!

    Κάθε σημείο του κειμένου, όπως προέκυψε από την μεταφράση του Άρη Αλεξάνδρου και την επεξεργασία της Ματίνας Μόσχοβη, εκφέρεται με διαφορετικό τρόπο και, κυρίως, με διαφορετικό χρώμα, ένταση και τεχνική από τον Κωνσταντόπουλο! Αν για εσάς ακόμα και σήμερα ο διάβολος έχει κέρατα και αποκρουστική μορφή, πολύ φοβάμαι πως βρισκόμενοι απέναντι του κατά την ωριαία παρουσία του επί σκηνής, θα αλλάξετε δραστικά άποψη! Η πειστικότητα του είναι τόσο ανατριχιαστική, που κατά τη διάρκεια της παράστασης πολλοί δεν άντεχαν να τον παρακολουθούν στην σπειροειδή παράθεση επιχειρημάτων, στην οποία τον συκοφαντούσε και Τον χλεύαζε! Υποτίθεται, βέβαια, ότι το λόγο Του υπηρετεί ως άνθρωπος της Εκκλησίας, αλλά ο Ντοστογιέφσκη βάζει στο στόμα του ως παραδοχές, όλα εκείνα που της καταλογίζουν οι κατήγοροι της!

   ieroeksetastis big3 Μπορεί να θεωρείται μονόλογος, αλλά επί της ουσίας ο Ιβάν σε αυτό το κείμενο κάνει διάλογο με τον μικρότερο αδερφό του. Ο Αλιόσα είναι ο μικρότερος από τους αδερφούς Καραμαζόφ και είναι βαθύτατα θρησκευόμενος, μιας και είναι δόκιμος μοναχός! Ο λόγος του Κυρίου είναι οι απαντήσεις που δίνει ο ιεροεξεταστής στα ερωτήματα και η επαναφορά του στον κόσμο δεν έγινε για να προσθέσει κάτι καινούριο. «Γιατί ήρθες; Για να μας ενοχλήσεις»; τον ρωτάει ξανά και ξανά με απόγνωση, βλέποντας το Θεάνθρωπο, τον οποίο οπτικοποιεί με απίστευτη πειστικότητα ο Γιώργος Διαμαντής. Τα ερωτήματα είναι συνεχή και κανένα δεν αιωρείται στο μυαλό του κοινού. Κι αυτό γιατί οι απαντήσεις έρχονται κατευθείαν, διακόπτοντας οποιαδήποτε προσπάθεια για σκέψη ή ερμηνεία όσων ισχυρισμών έχει ο ιεροεξεταστής για τις επιλογές τις δικές τους και τις αντίστοιχες του Ιησού. Η αίσθηση του σοκ είναι συνεχής και μετατρέπει την παρακολούθηση των ισχυρισμών και από τις δύο πλευρές από μια πράξη προσπάθειας για κατανόηση του «τί πραγματικά εννοεί», σε μια ανάγκη στο να πάρει ο καθένας μας θέση απέναντι σε όσα ακούει από το στόμα του Ιβάν!

  ieroeksetastis big4 Οσα λέει είναι ευθύβολα και σαφή, αποτρέποντας οποιαδήποτε τάση για ερμηνεία, στοιχείο που περιβάλλει τη γενικότερη αντίληψη της γραφής του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Αυτό ακριβώς το γεγονός είναι και αποτρεπτικό, κατά κάποιο τρόπο, στο να παρουσιαστεί ως θεατρική παράσταση, μιας και η δυνατότητα ερμηνείας του είναι περιορισμένη. Ομως ο Κωνσταντόπουλος μαζί με τον Κωστή Σαββιδάκη και τη Μαρία Βασιλοπούλου δεν ενδιαφέρθηκαν για κάτι τέτοιο, στήνοντας σκηνοθετικά την παρουσίαση του μονολόγου, ακυρώνοντας τα περισσότερα στοιχεία της θεατρικής απόδοσης ενός κειμένου.

    Χωρίς κινησιολογία, βάζοντας τον ιεροεξεταστή να κάθεται φωτιζόμενος από ένα σταθερό κόκκινο φως, πετυχαίνουν να υπνωτίσουν το κοινό, υποβάλλοντάς το στον κόσμο των ιδεών που συγκρούονται με ανηλεή τρόπο. Αυτό ακριβώς το επίτευγμα τους ακυρώνει πλήρως οποιαδήποτε σκέψη μπορεί να γεννηθεί για μια πιο παραστατική αναπαράσταση της ανάκρισης, με τις κινήσεις να ενδυναμώνουν την νευρικότητα και την απελπισία που τον κυριεύει, βλέποντας το Χριστό να μη βγάζει άχνα....

   «Είναι ένας πολέμος ιδεών, τον οποίο εμείς καλούμαστε να δείξουμε. Αν παρουσιάζαμε με συνεχή κίνηση αυτό το μονόλογο, αυτόματα το ενδιαφέρον θα μεταφερόταν και προς αυτή την κατεύθυνση. Με αυτόν τον τρόπο επικεντρωνόμαστε μόνο στις ιδέες που συγκρούονται», μας είπε μετά την παράσταση ο πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης της παράστασης, όταν του εκφράσαμε τη σκέψη ότι θα μπορούσε να αποδοθεί με μεγαλύτερη ένταση αν ήταν όρθιος και κατακεραύνωνε συνεχώς το Χριστό. Περιφερόμενος στη σκηνή, αξιοποιώντας την κινησιολογία ως θεατρικό στοιχείο απόδοσης του μονολόγου, σίγουρα θα ήταν πιο εντυπωσιακό, αλλά δε θα υπηρετούσε την αποστολή του κειμένου του Ντοστογιέφσκη. Αυτό το γεγονός ευθυγραμμίζεται πλήρως με όσα είπε στη σχετική συζήτηση που κάναμε μαζί του πριν ένα μήνα.


   ieroeksetastis big5 Η ελευθερία και η αγάπη δε θα διαβάλλονταν, αλλά θα αποκτούσαν μια ερμηνευτική προσέγγιση στο εννοιολογικό τους περιεχόμενο, κάτι που σίγουρα δεν είναι ο στόχος του μονολόγου. Ούτε επίσης στο να φορτώσει τα πάντα στην ανθρώπινη φύση ως πάγια δικαιολογία για όσα η Εκκλησία έπραξε εξ’ονόματος Του! Ο Ντοστογιέφσκη δεν αναπαραστά, ούτε αποδίδει μια δική του θεώρηση για το τί πρεσβεύει ο λόγος του Χριστού και τί κάνει πραγματικά η Εκκλησία. Παίρνει ως παραδοχή μόνο τις πράξεις, πάνω στις οποίες αντιστοιχεί τα λεγόμενα και δεν μπαίνει στη διαδικασία να αντικρούσει τη διάσταση λόγων-πράξεων, όπως συνηθίζεται! Έτσι το νόημα είναι ουσιώδες και αναβλύζει μέσα από την αλήθεια των προθέσεων από τις οποίες εκπορεύεται! Σε αυτό το πλαίσιο η διαμάχη είναι ανηλεής, χωρίς να επιστρατεύονται στοιχεία με προσωπικά χαρακτηριστικά που θα καθιστούσαν την αντιπαράθεση ως μονομερή αντιδικία ανάμεσα στον Ιβάν και στον Αλιόσα. Στο πρόσωπο τους συγκρούονται δύο κόσμοι βάσει των ιδεών τους και η έκβαση του πολέμου αυτού δεν είναι καν ζητούμενο, ούτε τίθεται σαν ζήτημα! Γι’αυτό και η ανάκριση μετατρέπεται σε μια αντιπαράθεση ιδεών με τα επιχειρήματα να έχουν έρεισμα στο αποτέλεσμα των πράξεων και όχι στην αξία των προθέσεων! Ο ένας κόσμος επιθυμεί την ελευθερία και ο άλλος κόσμος θεωρεί μονόδρομο την υποταγή με πολλαπλούς λόγους, λόγω των αδιεξόδων που προκύπτουν από την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης να διαχειριστεί την ελευθερία που του αποδίδεται!

    Ο ιεροεξεταστής ως χαρακτήρας είναι μια διαβολική μορφή με την ετυμολογική της μορφή, δηλαδή ένας συκοφάντης! Εστιάζει στις επιλογές του Χριστού και τις θεωρεί όλες αναποτελεσματικές και αδιέξοδες, ακυρώνοντας όσα πιστεύει και πρεσβεύει με το λόγο Του. Η παραδοχή του ότι από τον 8ο αιώνα δεν υπηρετούν ως θεσμός Εκείνον αλλά το «σοφό πνεύμα», το οποίο τον υπέβαλλε στους τρεις πειρασμούς στην έρημο είναι σοκαριστικό! Ο Κωνσταντόπουλος αλλάζοντας συνεχώς τη φωνή του και χωρίς να αναφέρει ποτέ το όνομα του διαβόλου με οποιοδήποτε άλλο «συνώνυμο» του, φτάνει στα άκρα την επίθεση του στο τέλος του μονολόγου, εκμηδενίζοντας συνολικά την όποια παρουσία του Χριστού στον κόσμο πλέον!

   Αν ζούμε στις μέρες αυτές που ζούμε την «προφητεία» του Ντοστογιέφσκη, στο ότι θα συντελεστεί η καταστροφή του νέου πύργου της Βαβέλ, ειλικρινά δεν το ξέρω. Δυστυχώς, όμως, ξέρω ότι όσα αναφέρει για την ανθρώπινη φύση είναι συνεπακόλουθα της άρνησης όλων μας να θρέψουμε την ψυχή μας με αρετές, έχοντας ως κύριο γνώμονα την ικανοποίηση της υλικής μας υπόστασης.

 ieroeksetastis big6  Η παραδοχή του ιεροεξεταστή για τη λειτουργία του ψωμιού ως αξία όπως παρουσιάζεται στον πρώτο πειρασμό, είναι το πιο ισχυρό statement που μπορεί να ειπωθεί σε καιρούς κρίσης όπως τους σημερινούς. Σε καιρούς που ο κόσμος τραντάζεται στην ύπνωση του, η επιβίωση παίρνει τόσο σημαίνουσα θέση στη ζωή μας, που είμαστε έτοιμοι να παραχωρήσουμε τα πάντα σε όποιον μας ικανοποιήσει πλήρως αυτό το ένστικτο στο οποίο στηρίζεται η υλική μας υπόσταση! Αυτό το γεγονός είναι αξιοποιήσιμο από όσους έχουν αυτή τη δυνατότητα, δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι το ψωμί τους δίνεται απλόχερα, ενώ το έχουν οι ίδιοι ζυμώσει με τη δουλειά τους! Ετσι νομίζουν πως κάποιος τους μετέτρεψε την πέτρα σε ψωμί και είναι έτοιμοι να τον προσκυνήσουν με όποιο κόστος!

   Εισερχόμενοι στο θέατρο, σας προτρέπω να «αδειάσετε» από σκέψεις και τάσεις αναζήτησης της αλήθειας. Για μια ώρα θα βομβαρδιστείτε από ιδεοληψίες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των κοινωνιών από την έλευση του Χριστού στην Ιστορία. Είτε πιστεύετε είτε όχι, το έργο αυτό λειτουργεί εποικοδημητικά στις συζητήσεις και στην αντίληψη που θα σχηματίσετε στο μέλλον για να «πολεμήσετε» κάθε άνθρωπο που θα σταθεί απέναντι σας ως άλλος ιεροεξεταστής! Και γι’αυτό το γεγονός οφείλουμε ευγνωμοσύνη σε όλους τους συντελεστές της παράστασης, γιατί η απαιτούμενη δύναμη δεν αντλείται από πορείες, διεκδιδικήσεις και αλλαλαγμούς αγανάκτησης. Πηγάζει μόνο από την εσωτερική μας ανάγκη να είμαστε πραγματικά δημιουργικοί, επικεντρώνοντας τους εαυτούς μας στην καλλιέργεια της ψυχής μας και όχι στο πως θα επιζήσουμε σε δύσκολους καιρούς ή αντίστοιχα σε εποχές ευδαιμονίας θα συσσωρεύσουμε υλικά αγαθά και θα αποκτήσουμε εμπειρίες μέσω αυτών σε καιρούς...

    Θαρρώ πως ο Ντοστογιέφσκη θα είναι περήφανος από εκεί πάνω για την υπερρεαλιστική αναπαράσταση του κειμένου του και ο Κωνσταντόπουλος μπορεί να περηφανεύεται πως μπορεί να υποδυθεί οποιοδήποτε διαβολικό χαρακτήρα με χαρακτηριστική άνεση, αναδεικνύοντας όλες τις πτυχές του μονόλογου! Οσες μορφές και να αλλάξει ένας διαβολικός χαρακτήρας, τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι ίδια και οι απαιτήσεις κοινές, αν όχι λιγότερες από το να μιλάς ακατάπαυστα, κάνοντας μορφασμούς, ήχους και αλλαγές φωνής συνεχώς όπως ο Ιβάν εδώ! Κι όλα αυτά ο υψηλόσωμος ηθοποιός τα πετυχαίνει με τα βλέμματα καρφωμένα μόνο πάνω στο πρόσωπο του χωρίς την κινησιολογία να τον βοηθά στο τελικό αποτέλεσμα. Μέσω αυτής έστω και για λίγο η προσοχή των θεατών θα τον αποφόρτιζε από την ένταση της απόδοσης του ρόλου του! Εκείνος, όμως, τη χρησιμοποιεί για να κορυφώσει την ένταση και να επιτείνει τον αποτροπιασμό όσων μέσα τους βράζουν για όσα ξεστομίζει με θράσος το στόμα του! Θα σας περάσουν πολλοί από το μυαλό σας που θα μπορούσαν να είναι οπτικά πολύ πιο καθηλωτικοί, αλλά πολύ φοβάμαι πως η φωνή και η γενικότερη άνεση του στην εκφορά του μονόλογου, τον καθιστούν ως τον πιο πειστικό μεγάλο ιεροεξεταστή που θα μπορούσατε να δείτε!

  ieroeksetastis big7  Μη χάσετε αυτή τη μοναδική εμπειρία να βρεθείτε ενώπιον αυτής της καθηλωτικής τελετουργίας! Μόνο αν αφεθείτε στην παράσταση ως τελετή θα λειτουργήσει με τον τρόπο που θέλουν οι εμπνευστές της! Στην έξοδο, αν δεν έχετε γεμίσει με ιδέες και θέσεις, τότε την αντιμετωπίσατε ως θεατρική παράσταση, γεγονός που ακυρώνει την αποστολή του κειμένου και την επιλογή του Κωνσταντόπουλου να αναπαραστήσει τα γεγονότα του! Η επιλογή είναι αποκλειστικά δική σας, όπως και η στάση που θα κρατήσετε απέναντι στις ιδέες που χαροπαλεύουν να κερδίσουν την ψυχή σας από τότε που ήρθατε στη ζωή! Προσωπικά με ενδυνάμωσε όσο καμμία άλλη στη, μέχρι τώρα, ζωή μου και ειδικά στην περίοδο αυτή, που με έχει φτάσει να νομίζω πως η επιβίωση έχει τη μεγαλύτερη αξία τώρα! Δείτε την και ίσως και εσείς δείτε την κρίση ως ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό μέσα σας!

   Είναι η καλύτερη παράσταση που μπορείτε να δείτε αυτές τις μέρες; Το να το ισχυριστεί κάποιος είναι μάταιο, γιατί υπεισέρχεται το στοιχείο του υποκειμενισμού! Είναι όμως ως παράσταση κάτι πιο σημαντικό: Είναι η πιο πολύτιμη και απαραίτητη θεατρική παράσταση για τη ζωή σας αυτές τις δύσκολες μέρες! Αν αυτό δεν σας αρκεί, τότε αρκεστείτε στο να ψάχνετε τα βαθιά νοήματα της ζωής στην ερμηνεία μεγάλων θεατρικών έργων και αναζητήστε μέσα σε αυτές λιθαράκια που θα σας βοηθήσουν να συνεχίσετε τη ζωή σας! Εδώ θα βρείτε ογκόλιθους, για να μην πω βουνά ολόκληρα! Δε θα σας πλακώσουν... Θα σας προτρέψουν να ανεβείτε στις κορυφές τους για να δείτε την υπόσταση σας με άλλο μάτι και να ατενίσετε τη ζωή μακριά από στερεότυπα, αντιμετωπίζοντας χωρίς φόβο και στο ίδιο ύψος το νέο Πύργο της Βαβέλ της εποχής μας! Αυτό το οικοδόμημα, που διαιρεί την ανθρωπότητα σε κομμάτια, αφανίζοντας όλους όσους τόλμησαν να διεκδικήσουν την οικουμενικότητα της στέκεται φοβισμένο απέναντι στα βουνά των ιδεών! Δείτε τον πριν καταρρεύσει από τους συνοδοιπόρους του ιεροεξεταστη και καταπλακώσει όσους έμειναν στο έδαφος χωρίς πίστη σ΄αυτές τις ιδέες, προσμένοντας ψωμί για να επιβιώσουν και αφήνοντας να τους πάρουν την ψυχή τους για πάντα! Στο χέρι όλων μας είναι να σωθούμε από αυτή την αναπόφευκτη εξέλιξη στεκόμενοι στις κορυφές αυτών των ιδεών...

Λ.Τ

ieroeksetastis big8



   Πάντα θαύμαζα τον Κωσταντίνο Κωσταντόπουλο. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους και καταρτισμένους ηθοποιούς της γενιάς του. Οι εντυπώσεις μου από την παράσταση ‘’Νουμηνία’’, της οποίας ο ίδιος είχε αναλάβει τη σκηνοθετική επιμέλεια, ήταν οι καλύτερες.

  ieroeksetastis big9  Γνώριζα λοιπόν εξ΄αρχής, πως η παράσταση που θα έβλεπα, (πρόκειται για το Μέγα Ιεροεξεταστή του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι), σίγουρα θα ήταν κάτι το ιδιαίτερο, αφού φέρει την υπογραφή του συγκεκριμένου καλλιτέχνη, τόσο σε επίπεδο σκηνοθεσίας, όσο και σε επίπεδο ερμηνείας.

   Το κείμενο αναφέρεται σε μία εποχή αληθινά άγρια, αυτήν του Μεσαίωνα. Μία εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε ο απόλυτος σκοταδισμός, η στασιμότητα και η παντός είδους τυραννία, με τις ευλογίες μάλιστα της Παπικής εκκλησίας. Σε αυτήν την τόσο άγρια εποχή, ο Χριστός αποφασίζει να κατέβει ξανά στη γη και να περιπλανηθεί ανάμεσα στους ανθρώπους. Συλλαμβάνεται όμως από το Μέγα Ιεροεξεταστή και φυλακίζεται σε ένα μπουντρούμι.

    Έτσι ακριβώς αισθάνθηκα και εγώ! Πως βρισκόμουν σε ένα μπουντρούμι, αντιμέτωπη με μία σατανική μορφή, που προσπαθούσε να ελέγξει τις σκέψεις μου και να προκαλέσει το θυμό μου. Την αίσθηση αυτή ενίσχυσε το γεγονός, πως σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, στην αίθουσα επικρατούσε σκοτάδι. Υπήρχε μόνο ένα αχνό κόκκινο φώς, που χάρη στη λάμψη του άφηνε να φαίνεται ελάχιστα το πρόσωπο του Ιεροεξεταστή. Το κόκκινο φως τόνιζε τα μάτια του, έκανε τα χαρακτηριστικά του προσώπου του ακόμα πιο σκληρά και το βλέμμα του χίλιες φορές πιο υποχθόνιο! Αδύνατον να στρέψω τα μάτια μου αλλού! Ο τρόπος που μιλούσε με καθήλωνε! Σκέφτηκα πως αν υπάρχει Κόλαση και Διάβολος κάτι τέτοιο θα πρέπει να είναι! Αυτή τη μορφή θα έχει!

    ieroeksetastis big10Κι έτσι ξεκινά ο παραληρηματικός μονόλογος του Ιεροεξεταστή, που μάταια προσπαθεί να αποσπάσει έστω και μία κουβέντα, από το στόμα του σιωπηλού Χριστού. Είχα μπροστά μου ένα ανθρωπόμορφο τέρας, που θαρρείς, πως είχε ανέβει από τα έγκατα της γης, από την ίδια την Κόλαση, με μοναδικό σκοπό να αμαυρώσει και να αλλοιώσει όλη την ομορφιά και την αλήθεια της ζωής. Ταυτόχρονα διακυβεύονται ύψιστες αξίες, όπως η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και η δυνατότητα που του δόθηκε να σκέφτεται και να πράττει χωρίς το φόβο ενός Θεού-Τιμωρού. Πόσο όμως μπορεί ο άνθρωπος να αντέξει τέτοια ελευθερία, χωρίς να υποκύψει στους ΠΕΙΡΑΣΜΟΥΣ και να πέσει σε παγίδες, που θα προσβάλλουν την ανθρώπινη φύση του; Πότε θα καταλάβουμε ότι το χρήμα, η εξουσία και το κύρος είναι κάλπικοι αφέντες; Πόσο πολύ έχουμε απομακρυνθεί από την ουσία των πραγμάτων; Πάψαμε να "ακούμε" και να θρέφουμε τη ψυχή μας, δίνοντας προτεραιότητα μόνο στα υλικά αγαθά σα να είμαστε κοπάδια ανίκανα να αντιδράσουν στις προσταγές των αφεντάδων τους! Ξεχάσαμε, ότι αν δεν υπήρχαμε εμείς, ΔΕΝ θα υπήρχαν ΕΚΕΙΝΟΙ!

    Όμως ποτέ δεν είναι αργά, για να αλλάξουμε στάση ζωής. Άλλωστε, όπως μας είπε και ο ίδιος ο Κωσταντίνος Κωσταντόπουλος μετά το τέλος της παράστασης: " Όλα είναι στο χέρι μας"...


Χ.Ζ.

ieroeksetastis big11



    Ένα έργο αρκετά ιδιαίτερο, που διοχευτεύει ένα πνεύμα διαμαρτυρίας και αντίστασης και παραπέμπει σε εποχές του 19ου και 20ου αιώνα, ανεβαίνει κάθε Παρασκευή και Σάββατο σε ένα διαφορετικό θέατρο, λίγο πιο πέρα απieroeksetastis big12ό τα υπόλοιπα, φανταχτερά θέατρα. Ένα μικρό φουαγέ και μία σκάλα σε έναν υπόγειο, περιορισμένο χώρο, που θυμίζει εκείνα τα «εργατικά θέατρα», που αναπτύχθηκαν τους δύο περασμένους αιώνες. Μπορεί ο χώρος να μη μοιάζει καθόλου «επαγγελαμτικός» -σε σχέση πάντα με τα υπόλοιπα θέατρα- είναι όμως αρκετός, για να αναδειχθεί το ταλέντο και το πάθος των ανθρώπων, που δεν θέλουν να πραγματοποιήσουν μία παράσταση, που θα χαρακτηριστεί ως εισπρακτική επιτυχία, αλλά να επηρεάσουν την κοινωνία. Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος παίρνοντας την απόφαση για ένα τέτοιο θέατρο, έφερε μία διαφορετική και συνάμα διαχρονική οπτική του έργου ο "Μέγας Ιεροεξεταστής" από τους Αδελφούς Καραμαζόφ του Ντοστογιέφσκη, με σκοπό να επιδράσει στη σκέψη των ανθρώπων, αλλά και στο τρόπο της κοινωνικής τους ζωής.

   Χρησιμοποιώντας το πιο απαιτητικό θεατρικό είδος, το μονόλογο, όπου δοκιμάζεται στο έπακρο το κείμενο, η υποκριτική και η σκηνοθεσία, κατορθώνει να πυροβολεί ακατάπαυστα το κοινό. Αυτή η τέχνη της θεατρικής αφήγησης, που γεννά θαυματουργά τις λέξεις, αναδεικνύει με έναν όχι και τόσο φανερό τρόπο, τη μαγεία του ακούσματος. Ο θεατής καθηλώνεται και ακούει με ιδιαίτερη προσοχή τον Μέγα Ιεροεξεταστή να του εκμυστηρεύεται όλες αυτές τις προσπάθειες, για να ελέγξουν και να περιορίσουν την ελεύθερη βούλησή του. Ο Κωνσταντόπουλος χρησιμοποιήσε με ιδιαίτερο τρόπο την αισθαντικότητα που απαιτεί ένας μονόλογος αφήνοντας τις κοπιαστικές αναπνοές του Ιεροεξεταστή να ηχούν. Το άκουσμα της βαριάς ανάσας έδειχνε τον ήρωα να βρίσκεται σε μία συνεχή εσωτερική αναταραχή. Επίσης, μέσα από την εναλλαγή των φωνητικών χρωμάτων στη θεατρική αφήγηση γίνεται αντιληπτή η ταξική συνειδητοποιήση, δηλαδή η κοινωνική, ταξική διάρθρωση ανάμεσα στους κυρίαρχους-εξουσιαστές και στους καθημερινούς ανθρώπους, που μετά δυσκολίας προσπαθούν να επιβιώσουν. Αυτός ο τρόπος απόδοσης του μονολόγου αποδυκνύει, πως ο Κωνσταντόπουλος διαθέτει τη μαεστρία που χρειάζεται, για να αφοπλίζει, χειραγωγεί και ταυτόχρονα να εξερεθίζει το κοινό.

   ieroeksetastis big13 Ένα από τα πιο δυναμικά σημεία της παράστασης ήταν ο φωτισμός. Χωρίς το φωτισμό δε θα υπήρχε ο δραματικός κώδικας αυτής της αναπαράστασης του προσώπου, που πρέσβευε ο ηθοποιός. Τα χρώματα ήταν με τέτοιο τρόπο κατανεμειμένα, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη ατμόσφαιρα, για να αποδοθεί ο σκληρός χαρακτήρας του Ιεροεξεταστή, που είναι συνώνυμος με το διάβολο. Κυριαρχούσαν μόνο δύο χρώματα, το κόκκινο και το πράσινο. Συγκεκριμένα το κόκκινο έπεφτε στο μέτωπο του ηθοποιού, ενώ το πράσινο φώτιζε αμυδρά το κάτω μέρος του προσώπου. Το κόκκινο καθ΄ότι σκληρό χρώμα, αποκάλυπτε τις εκφράσεις του ηθοποιού αλλάζοντας όμως την αντίληψη για τη μορφή του. Το πράσινο από την άλλη που ανήκει στα ψυχρά χρώματα, προσέδιδε αιχμηρότητα στο ύφος, που υιοθετήθηκε για την ενσάρκωση του ρόλου. Ο συνδιασμός αυτών των δύο χρωμάτων δημιουργεί μία μαγική και ταυτόχρονα μοχθηρή σύνθεση μορφής. Το πρόσωπο άλλοτε φαίνεται φωτεινό και άλλοτε η σκιά με το εύρος της κερδίζει τη θέση της.

    Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την «παγωμένη» κίνηση του Κωνσταντόπουλου δίνουν έναν εξισορροπημένο και γρήγορο ρυθμό στην παράσταση. Βέβαια, συντελούν κυρίως στο να «φέρουν στο φώς» ένα σκοτεινό, αλλά ειλικρινή χαρακτήρα, που μέχρι το τέλος της ζωής του παραμένει πιστός στις αντιλήψεις του.

Μ.Τ.

ieroeksetastis big14




   Πηγαίνοντας να δω την παράσταση που ανεβάζει αυτήν την περίοδο ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος από το βιβλίο “Αδελφούς Καραμάζοφ” (δεύτερο τόμο – πέμπτο κεφάλαιο) του Φιοντόρ Ντοστογίεφσκη, ένιωθα μέσα μου, πως θα βίωνα κάτι αποκαλυπτικό… Το ένστικτο μου επιβεβαιώθηκε εξ' αρχής, από όταν ακόμη κατέβαινα τις σκάλες προς την σκηνή. Με φόντο το μαύρο σκοτάδι προβάλλονταν σκηνές από την ταινία “O Ιησούς από τη Ναζαρέτ” του Φράνκο Τζεφιρέλι.

ieroeksetastis big15…Και ξαφνικά όλα μαύρισαν και ένιωσα ένα ισχυρό μούδιασμα, γιατί δεν γνώριζα τι θα αντικρύσω και ταυτόχρονα η δύναμη του ήταν μαγνητικά επικίνδυνη…

  Ένα κόκκινο φως φώτισε το πρόσωπο του, ήταν εκείνος το ένιωθα, το αισθανόμουν… ο μέγας ιεροεξεταστής!

    Κάθισε ακριβώς απέναντι από τον Ιησού και έθεσε τα ερωτήματα του με μία σκοτεινή και παράλληλα ήρεμη διάθεση. Ερωτήματα που όλοι μας σκέφτομαστε για Εκείνον, όπως το γιατί ήρθε στη γη και γιατί δεν βρίσκεται εδώ τώρα, που τόσο Τον χρειαζόμαστε…

    Προσπάθησε να τον εξευτελίσει και να τον εκβιάσει να αντιδράσει στα λεγόμενα του! Μάταια όμως… Γονατισμένος εμπρός του, σιωπηλός και ατάραχος, ανέχτηκε τις συκοφαντίες και τις προσβολές για όσα πρεσβεύει. Κατάφερε με τη στάση του να αποφύγει την αρρωστημένη παγίδα, που του έστησε ο μέγας ιεροεξεταστής, για να επιβεβαιωθεί η δική του στρεβλή πορεία στη ζωή.

   ieroeksetastis big16Αλήθεια εμείς οι άνθρωποι πόσες φορές ζητάμε την επιβεβαίωση από το Θεό, αλλά ακόμα και από τους ανθρώπους γύρω μας; Γιατί έχουμε την ανάγκη συνέχεια να δούμε, για να πιστέψουμε; Η μόνη αλήθεια που χρειάζεται στη ζωή είναι να πιστεύεις στο Χριστό, γιατί πραγματικά το νιώθεις και το χρειάζεσαι και όχι πρώτα να δεις το όποιο θαύμα να πραγματοποιείται και μετά να πειστείς! Όταν το καταλάβουμε αυτό, τότε το θαύμα θα έχει ήδη συμβεί.

   Ο Κωνσταντόπουλος, στη συνάντηση μας μαζί του πριν λίγες ημέρες, είχε επισημάνει, ότι αν δεν μπορούσε να ανεβάσει αυτήν την παράσταση στο σανίδι, θα έβγαινε και θα το φώναζε σε όλες τις πλατείες, για να μας ξυπνήσει -ειδικά αυτήν την δύσκολη και σκληρή περίοδο, που βιώνουμε όλοι μας. Ίσως αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας να είναι και η ευκαιρία μας να σωθούμε.

Α.Θ.

 

 

 

Share on Myspace
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ